Σάββατο 31 Μαΐου 2014

Κυριακή των Αγιών Πατέρων


Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου οὓς δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς

  Ποτέ ξανά στην ανθρώπινη ιστορία,τόσοι άνθρωποι δεν θυσίασαν τόσα πολλά για τόσο μεγάλους και ανιδιοτελείς σκοπούς.
   Ποτέ ξανά άνθρωποι τόσο διαφορετικοί δεν υπηρέτησαν έναν σκοπό με τόσο πάθος,με τόση ενέργεια,με τόση αγάπη.
   Ποτέ ξανά σε μια πόλη δεν συγκεντρώθηκαν οι μεγάλυτεροι άγιοι της χριστιανοσύνης με έναν και μοναδικό ανιδιοτελή σκοπό για τον οποίο έδωσαν ψυχή και σώμα:να στερεώσουν τον καρπό της αγάπης του Ιησού Χριστού,την Εκκλησία.

   Πατέρας σημαίνει αγάπη.Σημαίνει να νοιάζεσαι,να πονάς,να δίνεις τα πάντα για το παιδί σου.Ολόκληρη η ζωή σου να περιστρέφεται γύρω από εκείνο και να είσαι έτοιμος κάθε στιγμή να το υπερασπίσεις με κάθε μέσο,ακόμη και με την ίδια σου την ζωή.
   
   Αυτό ακριβώς ήταν οι Πατέρες της Εκκλησίας.Έδωσαν τα πάντα για την Εκκλησία γιατί πολύ απλά ο Ιδρυτής της Εκκλησίας,ο Ιησούς Χριστός,ήταν τα πάντα γι'αυτούς.
   
   Οφείλουμε εδώ να ξεκαθαρίσουμε πως όταν αναφερόμαστε σε Εκκλησία εννοούμε αυτό ακριβώς που εννοούσαν και οι αρχαίοι Έλληνες.Η Εκκλησία του Δήμου.Η σύναξη,το σύνολο του λαού.Στην σημερινή εποχή ξεχνάμε πως η Εκκλησία δεν είναι ένα κτίσμα ή ένα σύνολο ύμνων που ονομάζεται ακολουθία.Δυστυχώς,έχουμε μπερδέψει τις έννοιες.Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (''Εις Ευτρόπιον'') έλεγε πως η Εκκλησία δεν είναι ούτε οι πλίνθοι,ούτε οι κολώνες,ούτε οι αγιογραφίες.Εκκλησία είναι ο βίος,το δόγμα,το ήθος που καλείται ο κάθε άνθρωπος να ακολουθήσει και να πραγματώσει στην ζωή του.Η Εκκλησία είναι το σύνολο των ανθρώπων από την ανατολικότερη ακτή της Ιαπωνίας μέχρι και την δυτικότερη της Καλιφόρνια.Δεν έχει χαρακτήρα εγωκεντρικό αλλά συνολικό,παγκόσμιο,πανανθρώπινο και γι'αυτό οι άνθρωποι χωρίζονται σε ενεργά μέλη της Εκκλησίας και σε δυνάμει μέλη της (που τα ενεργά μέλη καλούνται να βοηθήσουν με τον βίο τους για να τα ''ενεργοποιήσουν'').Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής (''Μυσταγωγία'') τονίζει πως η Εκκλησία είναι σύμβολο του αισθητού κόσμου.Όπως η Εκκλησία χωρίζεται σε κυρίως ναό και ιερό,έτσι και ο κόσμος χωρίζεται σε γη και ουρανό.Ξεκινάμε από το ένα,για να φτάσουμε στο άλλο!

   Αυτή την πραγματικότητα έδειξαν με την ζωή τους οι Άγιοι Πατέρες.Αγκάλιασαν την ανθρωπότητα και με τα συγγράματά τους της χάρισαν την μεγαλύτερη κληρονομιά που θα μπορούσε να δώσει ένας πατέρας στο παιδί του,τον δρόμο για την Βασιλεία των Ουρανών.Ο καθένας από διαφορετικό υπόβαθρο,ενώθηκαν όλοι εν Χριστώ και αφιέρωσαν την ζωή τους σε Εκείνον και στην Εκκλησία την οποία υπηρέτησαν.Στρατιώτες του Χριστού,φίλοι των ανθρώπων,υπηρέτες της Εκκλησίας.Άγγελοι και Προστάτες της ανθρωπότητας.Συγκεντρώθηκαν πριν από περίπου 1700 χρόνια,στη Νίκαια της Βιθυνίας για να διαλύσουν τους καρπούς των κακοδοξιών θέτωντας την αρχή μιας ατέρμονης πατερικής παράδοσης βίου,δόγματος και ήθους που μας αγκαλιάζει μέχρι τις μέρες μας.

   Αθανάσιος ο Μέγας,εκείνος που πέρασε 18 χρόνια σε εξορία υπερασπιζόμενος την ορθή πίστη,έχοντας το ανάστημα να αντισταθεί μέχρι και στον Μέγα Κωνσταντίνο.Άγιος Νικόλαος,ο αρχιστράτηγος των θαλασσών,η ''μακάριος χειρ'' που χαστούκισε τον Άρειο για να σταματήσει τις βλασφημίες του.Άγιος Σπυρίδωνας,ο αγαθός βοσκός που όταν τελούσε την Θεία Λειτουργία τον διακονούσαν άγγελοι και για να αποστομώσει τον Άρειο και τους υποστηρικτές του έκανε το θαύμα με το κεραμίδι δείχνοντας τις τρεις υποστάσεις της Αγίας και Αδιαίρετης Τριάδας.

   Έτσι,η Εκκλησία στάθηκε στα πόδια της και υψώθηκε για να αγκαλιάσει την οικουμένη,ο αναζωογονητικος λόγος και η αγάπη των Πατέρων έσπασε το φράγμα του χρόνου γεμίζοντας τις καρδιές των πιστών ανεξαρτήτως τόπου μέχρι και σήμερα και η αρχιερατική προσευχή του Κυρίου πήρε (για άλλη μια φορά και σίγουρα όχι τελευταία) σάρκα και οστά.


Ταις των Αγίων Πατέρων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον και σώσον ημάς

Τετάρτη 28 Μαΐου 2014

Η Ανάληψη του Ιησού Χριστού


Οὕτω γέγραπται καὶ οὕτως ἔδει παθεῖν τὸν Χριστὸν καὶ ἀναστῆναι ἐκ νεκρῶν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ,καὶ κηρυχθῆναι ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ μετάνοιαν καὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν εἰς πάντα τὰ ἔθνη

   «Βλέπετε αυτή τη κοινή για μας εορτή και ευφροσύνη, την οποία ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός εχάρισε με την ανάσταση και ανάληψή του στους πιστούς; Επήγασε από θλίψη.

   Βλέπετε αυτή τη ζωή, μάλλον δε την αθανασία; Επιφάνηκε σε μας από θάνατο.

   Βλέπετε το ουράνιο ύψος, στο οποίο ανέβηκε κατά την ανύψωσή του ο Κύριος και την υπερδεδοξασμένη δόξα που δοξάσθηκε κατά σάρκα; Το πέτυχε με τη ταπείνωση και την αδοξία. Όπως λέγει ο απόστολος γι' αυτόν, «εταπείνωσε τον εαυτό του γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, και μάλιστα σταυρικού θανάτου, γι' αυτό κι' ο Θεός τον υπερύψωσε και του χάρισε όνομα ανώτερο από κάθε όνομα, ώστε στο όνομα του Ιησού να καμφθεί κάθε γόνατο επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων και να διακηρύξει κάθε γλώσσα ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Κύριος σε δόξα Θεού Πατρός».(Φιλιπ. 2: 8-11).

   Εάν λοιπόν ο Θεός υπερύψωσε το Χριστό του για το λόγο ότι ταπεινώθηκε, ότι ατιμάσθηκε, ότι πειράσθηκε, ότι υπέμεινε επονείδιστο σταυρό και θάνατο για χάρη μας, πως θα σώσει και θα δοξάσει και θα ανυψώσει εμάς, αν δεν επιλέξωμε τη ταπείνωση, αν δεν δείξουμε τη προς τους ομοφύλους αγάπη, αν δεν ανακτήσωμε τις ψυχές μας δια της υπομονής των πειρασμών, αν δεν ακολουθούμε δια της στενής πύλης και οδού, που οδηγεί στην αιώνια ζωή, τον σωτηρίως καθοδηγήσαντα σ' αυτήν; «διότι, και ο Χριστός έπαθε για μας, αφήνοντάς μας υπογραμμό (παράδειγμα), για να παρακολουθήσουμε τα ίχνη του». (Α' Πέτρ. 2:21).

   Η ενυπόστατος Σοφία του υψίστου Πατρός, ο προαιώνιος Λόγος, που από φιλανθρωπία ενώθηκε μ' εμάς και μας συναναστράφηκε, ανέδειξε τώρα εμπράκτως μια εορτή πολύ ανώτερη και από αυτή την υπεροχή. Γιατί τώρα γιορτάζουμε τη διάβαση, της σ' αυτόν ευρισκομένης φύσεώς μας, όχι από τα υπόγεια προς την επιφάνεια της γης, αλλά από τη γη προς τον ουρανό του ουρανού και προς τον πέρα από αυτόν θρόνο του δεσπότη των πάντων.

   Σήμερα ο Κύριος όχι μόνο στάθηκε, όπως μετά την ανάσταση, στο μέσο των μαθητών του, αλλά και αποχωρίσθηκε από αυτούς και, ενώ τον έβλεπαν, αναλήφθηκε στον ουρανό και εισήλθε στ' αληθινά άγια των αγίων «και εκάθησε στα δεξιά του Πατρός πάνω από κάθε αρχή και εξουσία και από κάθε όνομα και αξίωμα, που γνωρίζεται και ονομάζεται είτε στον παρόντα είτε στον μέλλοντα αιώνα».(Εφ. 1:20)

   Γιατί λοιπόν στάθηκε στο μέσο τους κι' έπειτα τους συνόδευσε; «Τους εξήγαγε, λέγει, έξω έως τη Βηθανία», αλλά «και αφού σήκωσε τα χέρια του, τους ευλόγησε». (Λουκά 24:50). Το έκαμε για να επιδείξει τον εαυτό του ολόκληρο σώο και αβλαβή, για να παρουσιάσει τα πόδια υγιή και βαδίζοντα σταθερά, αυτά που υπέστησαν τα τρυπήματα των καρφιών, τα ομοίως επί του σταυρού καρφωμένα χέρια, την ίδια τη λογχισμένη πλευρά, αν έφεραν πάνω τους, τους τύπους των πληγών, προς διαπίστωση του σωτηριώδους πάθους.

   Εγώ δε νομίζω ότι δια του «στάθηκε στο μέσο των μαθητών» δεικνύεται και το ότι αυτοί στηρίχθηκαν στη πίστη προς αυτόν, με αυτή τη φανέρωση και ευλογία του. Γιατί δεν στάθηκε μόνο στο μέσο όλων αυτών, αλλά και στο μέσο της καρδιάς του καθενός, γιατί από εκείνη την ώρα οι απόστολοι του Κυρίου έγιναν σταθεροί και αμετακίνητοι.

   Στάθηκε λοιπόν στο μέσο τους και τους λέγει, «ειρήνη σε σας», τούτη τη γλυκιά και σημαντική και συνηθισμένη του προσφώνηση. Την διπλή ειρήνη, προς το Θεό που είναι γέννημα της ευσέβειας και αυτή που έχουμε οι άνθρωποι μεταξύ μας. Και καθώς τους είδε φοβισμένους και ταραγμένους από την ανέλπιστη και παράδοξη θέα, γιατί νόμισαν ότι βλέπουν πνεύμα - φάντασμα, αυτός τους ανέφερε πάλι τους διαλογισμούς της καρδιάς των, και αφού έδειξε ότι είναι αυτός ο ίδιος, πρότεινε τη διαβεβαίωση δια της εξετάσεως και ψηλαφήσεως. Ζήτησε φαγώσιμο, όχι γιατί είχε ανάγκη τροφής, αλλά για επιβεβαίωση της αναστάσεώς του.

   Έφαγε δε μέρος ψητού ψαριού και μέλι από κηρύθρα, που είναι και αυτά σύμβολα του μυστηρίου του. Δηλαδή ο Λόγος του Θεού ένωσε στον εαυτό του καθ' υπόσταση τη φύση μας, που σαν ιχθύς κολυμπούσε στην υγρότητα του ηδονικού και εμπαθούς βίου, και την καθάρισε με το απρόσιτο πυρ της Θεότητός του. Με κηρύθρα δε μελισσιού μοιάζει η φύση μας γιατί κατέχει το λογικό θησαυρό τοποθετημένο στο σώμα σαν μέλι στη κηρύθρα. Τρώγει από αυτά ευχαρίστως γιατί καθιστά φαγητό του τη σωτηρία του καθενός από τους μετέχοντας της φύσεως. Δεν τρώει ολόκληρο, αλλά μέρος «από κηρύθρα μέλι» επειδή δεν πίστευσαν όλοι και δεν το παίρνει μόνος του, αλλά προσφέρεται από τους μαθητές, γιατί του φέρνουν μόνο τους πιστεύοντες σ' αυτόν, χωρίζοντάς τους από τους απίστους.

   Κατόπιν τους υπενθύμισε τους λόγους του πριν το πάθος, που όλοι πραγματοποιήθηκαν. Τους υποσχέθηκε να τους στείλει το άγιο Πνεύμα, τους είπε να καθίσουν στην Ιερουσαλήμ μέχρι να λάβουν δύναμη από ψηλά. Μετά τη συζήτηση ο Κύριος τους έβγαλε από το σπίτι και τους οδήγησε έως τη Βηθανία και αφού τους ευλόγησε, όπως αναφέραμε, αποχωρίσθηκε από αυτούς και ανυψώθηκε προς τον ουρανό, χρησιμοποιώντας νεφέλη σαν όχημα και ανήλθε ενδόξως στους ουρανούς, στα δεξιά της μεγαλοσύνης του Πατρός, καθιστώντας ομόθρονο το φύραμά μας.

   Καθώς οι Απόστολοι δεν σταματούσαν να κοιτάζουν τον ουρανό, με τη φροντίδα των αγγέλων πληροφορούνται ότι έτσι θα έλθει πάλι από τον ουρανό και «θα τον ιδούν όλες οι φυλές της γης, να έρχεται πάνω στις νεφέλες του ουρανού». (Ματθ. 24: 30). Τότε οι μαθητές αφού προσκύνησαν από το Όρος των Ελαιών, από όπου αναλήφθηκε ο Κύριος, επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ χαρούμενοι, αινώντας και ευλογώντας το Θεό και αναμένοντες την επιδημία του θείου Πνεύματος.

   Όπως λοιπόν εκείνος έζησε και απεβίωσε, αναστήθηκε και αναλήφθηκε, έτσι κι' εμείς ζούμε και πεθαίνουμε και θα αναστηθούμε όλοι. Την ανάληψη όμως δεν θα πετύχουμε όλοι, αλλά μόνο εκείνοι για τους οποίους ζωή είναι ο Χριστός και ο θάνατος είναι κέρδος, όσοι προ του θανάτου σταύρωσαν την αμαρτία δια της μετανοίας, μόνο αυτοί θα αναληφθούν μετά την κοινή ανάσταση σε νεφέλες προς συνάντηση του Κυρίου στον αέρα. (Α' Θεσ. 4:17).

   Ας έρθουμε στο υπερώο μας, στο νου μας προσευχόμενοι, ας καθαρίσουμε τους εαυτούς μας για να πετύχουμε την επιδημία του Παρακλήτου και να προσκυνήσουμε Πατέρα και Υιό και άγιο Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο».

   (Το κείμενο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά είναι από τον Ορθόδοξο Συναξαριστή ενώ παρατίθεται απόσπασμα από το βιβλίο ''Λογική Λατρεία'' του Ιωάννη Φουντούλη για την Ανάληψη του Κυρίου που μπορείτε να το κατεβάσετε ελεύθερα.)


Δόξα στον Αναληφθέντα Κύριό μας!

Κυριακή 25 Μαΐου 2014

Κυριακή του Τυφλού


ὁ δὲ ἔφη· Πιστεύω, Κύριε· καὶ προσεκύνησεν αὐτῷ

Στην έκτη Κυριακή παρουσιάζεται και πάλι ο Χριστός ως το φως του κόσμου,ο φωτοδότης,αυτός που χαρίζει το αισθητό,αλλά και το πνευματικό φως της θεογνωσίας στον εκ γενετής τυφλό της ευαγγελικής περικοπής.Είναι ο ήλιος της δικαιοσύνης που καταυγάζει τα μάτια της ψυχής μας,όπως ωραία ψάλλει το δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού:

«Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ,Χριστέ ο Θεός,
ο τον εκ μήτρας του φωτός εστερημένον
δια της σης αχράντου προσψαύσεως
φωτίσας κατ’άμφω
και ημών τα όμματα των ψυχών αυγάσας,
υιούς ημέρας δείξον,
ίνα πίστει βοώμεν σοι·
Πολλή σου και άφατος
η εις ημάς ευσπλαγχνία,
φιλάνθρωπε,δόξα σοι».

(''Λογική λατρεία''-Ιωάννης Φουντούλης)

Σάββατο 24 Μαΐου 2014

Προς τη Νέα και την Πρεσβυτέρα Ρώμη

ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ
(9:33-36,10:42-45)

«Και ήλθαν εις την Καπερναούμ.Και όταν ήτανε στο σπίτι,τους ερώτησε,''Τι συζητούσατε εις τον δρόμον;''.Αυτοί δ'εσιωπούσαν,διότι είχαν συζητήσει αναμετάξυ τους εις τον δρόμον,ποιός είναι μεγαλύτερος.Και αφού εκάθησε,εφώναξε τους δώδεκα και τους λέγει,''Εάν κανείς θέλη να είναι πρώτος,πρέπει να είναι ο τελευταίος όλων και υπηρέτης όλων''.

''Ξέρετε ότι εκείνοι που θεωρούνται άρχοντες των εθνών,τα καταδυναστεύουν,και οι μεγάλοι άνδρες τους τα καταπιέζουν.Μεταξύ σας όμως δεν θα συμβαίνη το ίδιο.Αλλ'εκείνος που θέλει να γίνη μεγάλος μεταξύ σας,θα είναι υπηρέτης σας,και εκείνος που θέλει να είναι μεταξύ σας πρώτος,θα είναι δούλος όλων.Διότι και ο Υιός του ανθρώπου δεν ήλθε να υπηρετηθή αλλά να υπηρετήση και να δώση την ζωήν του λύτρον δια πολλούς''.»

Πέμπτη 22 Μαΐου 2014

Μνήμη Β' Οικουμενικής Συνόδου (381 μ.Χ)


ΚΑΝΟΝΑΣ 1ος
Οι άγιοι Πατέρες που συνήλθαν στην Κωνσταντινούπολη όρισαν,να μη παραβιάζεται η πίστη όπως την διατύπωσαν οι 318 Πατέρες που είχαν συνέλθει σε σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας.Αλλ'αυτή να μένει κυρίαρχη και να αναθεματίζεται κάθε αίρεση.Και ειδικά η αίρεση των Ευνομιανών,δηλαδή των Ευδοξιανών και των Ημιαρείων,δηλαδή των Πνευματομάχων και των Σαβελλιανών και των Μαρκελλιανών και των Φωτεινιανών και των Απολλιναριστών.

    56 χρόνια μετά την Α' Οικουμενική Σύνοδο που καταδίκασε τις δοξασίες του Αρείου,οι ρίζες της αίρεσης δεν είχαν ξεριζωθεί τελείως.Οι Αρειανοί στην πρωτεύουσα ήταν κράτος εν κράτει καθώς είχαν αφαιρέσει με την βία από τους Ορθόδοξους όλους ιερούς ναούς μετατρέποντάς τους σε προπύργια της αίρεσής τους.Παράλληλα,μια άλλη αίρεση,εκείνη του Ευνομίου,άπλωνε το μαύρο πέπλο της ακυρώνοντας την θεότητα του Αγίου Πνεύματος.

   Η κατάσταση για την Εκκλησία ήταν κρίσιμη.Οι Ορθόδοξοι είχαν υποστεί τέτοιες διώξεις από τους οπαδούς του Αρείου (με την συγκατάβαση και την προτροπή των αυτοκρατόρων) που θύμιζαν τις εποχές των διωγμών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.Ο Μέγας Αθανάσιος μετά από δεκαετίες αγώνων,ετοιμαζόταν να δώσει τα σκήπτρα σε κάποιον νεώτερο και με περισσότερη ενέργεια από εκείνον.

   Ακόμη όμως και σε αυτά τα ζοφερά χρόνια που τα θεμέλια της Εκκλησίας έτριζαν,ο Κύριος δεν την εγκατέλειψε ποτέ.Της χάρισε μεγάλους άνδρες από την ευλογημένη γη της Καππαδοκίας,την παγκόσμια πρωτεύουσα της Ορθόδοξης Θεολογίας (αν μου επιτρέπεται ο όρος!).Ο Μέγας Βασίλειος που διέλυσε τις κακοδοξίες του Ευνομίου,ο Γρηγόριος ο Θεολόγος με την Τριαδολογία που δόξασε την Αγία Τριάδα και ο Γρηγόριος Νύσσης που συνέβαλε τα μέγιστα στην αναδιαμόρφωση του Συμβόλου της Νίκαιας.

   Εντέλει,μετά την κοίμηση του Μεγάλου Βασιλείου,έμεινε να κρατάει τον αγώνα ο ''ποιμενικός αυλός της Θεολογίας'' Γρηγόριος.Αφού κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη,πολέμησε με νύχια και δόντια τους Αρειανούς και με την επιστροφή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου,ενθρονίστηκε Αρχιεπίσκοπος.Μιας και ο Θεοδόσιος ήταν φίλος των Ορθοδόξων,οι ναοί πλέον επέστρεφαν στα χέρια των πιστών και ο ίδιος θαύμαζε τον Γρηγόριο,είχε έρθει η ώρα γι'αυτό που ο Μέγας Βασίλειος και οι λοιποί Ορθόδοξοι ιεράρχες όπως ο Μελέτιος Αντιοχείας,ζητούσαν εδώ και καιρό.Μια Οικουμενική Σύνοδο.

   Οι εργασίες της συνόδου ξεκίνησαν τον Μάιο του 381 με πρόεδρο τον Μελέτιο,επίσκοπο της Αντιόχειας.Ο ίδιος όμως έφυγε από την ζωή λίγες μέρες μετά και οι Πατέρες στράφηκαν αμέσως στον Γρηγόριο για την προεδρία της συνόδου.Αν και εκείνος απεχθανόταν τα αξιώματα,δέχθηκε για χάρη της Εκκλησίας.Η σύνοδος είχε να αντιμετωπίσει και ζητήματα κανονικών και διοικητικών διατάξεων και εκεί δυστυχώς οι σύνεδροι έδειξαν τον κακό τους εαυτό.Επιτέθηκαν με λύσσα στον Γρηγόριο που προσπαθούσε να ειρηνεύσει την Εκκλησία και να λύσει τα κανονικά της προβλήματα (όπως ένα σχίσμα που είχε προκύψει στην Αντιόχεια πριν τον θάνατο του Μελετίου) και τον κατηγόρησαν για ραδιουργίες που στόχευαν σε περισσότερα αξιώματα και υπέρμετρες προσωπικές φιλοδοξίες.Φυσικά ο Θεολόγος της Εκκλησίας μας με την ποιητική και ευαίσθητη ψυχή,δεν άντεξε και υπέβαλε άμεσα την παραίτησή του στον αυτοκράτορα.

   Η Β' Οικουμενική Σύνοδος έλυσε διάφορα ζητήματα διοικητικής φύσης και κυρίως,διαμόρφωσε το Σύμβολο της Νίκαιας όπως ακριβώς διαβάζεται σήμερα σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες.Διακήρυξε την θεότητα του Αγίου Πνεύματος όπως την δίδαξαν οι Άγιοι Πατέρες (και ιδιαιτέρως ο Μέγας Βασίλειος που αν βρισκόταν στην ζωή σίγουρα θα προΐστατο της συνόδου) και σφράγισε οριστικά τον τάφο των κακοδοξιών του Αρείου.

   Έτσι,ως την ελάχιστη τιμή σε έναν από τους μεγαλύτερους αγίους της Εκκλησίας μας και αδιαφιλονίκητο αστέρι της Β' Οικουμενικής Συνόδου,παρατίθεται ο ''Θεολογικός Πρώτος'',ένας από τους 5 θεολογικούς λόγους του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.Τα δικά μου λόγια δεν φθάνουν για να περιγράψουν το ρητορικό μεγαλείο και τον θεολογικό δυναμισμό του Αγίου.Σας παρακαλώ μόνο,να το κατεβάσετε,να το μελετήσετε και να το βάλετε στην καρδιά σας.

Κυριακή 18 Μαΐου 2014

Κυριακή της Σαμαρείτιδος


οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὁ σωτὴρ τοῦ κόσμου

''Η Σαμαρείτιδα καθώς άκουσε από το Χριστό αυτά τα εξαίσια και θεοπρεπή λόγια, αναπτερωμένη, μνημονεύει τον προσδοκώμενο και ποθούμενο Μεσσία, τον λεγόμενο Χριστό που όταν έρθει θα μας τα διδάξει όλα. Βλέπετε πως ήταν ετοιμότατη για την πίστη; Από που θα γνώριζε τούτο, αν δεν είχε μελετήσει τα προφητικά βιβλία με πολλή σύνεση; Έτσι προλαβαίνει περί του Χριστού ότι θα διδάξει όλη την αλήθεια. Μόλις την είδε ο Κύριος τόσο θερμή της λέγει απροκάλυπτα: Εγώ είμαι ο Χριστός, που σου μιλώ. Εκείνη γίνεται αμέσως εκλεκτή ευαγγελίστρια και αφήνοντας τη υδρία και το σπίτι της τρέχει και παρασύρει όλους τους Σαμαρείτες πρός το Χριστό και αργότερα με τον υπόλοιπο φωτοειδή βίο της (ως Αγία Φωτεινή) σφραγίζει με το μαρτύριο την αγάπη της προς τον Κύριο.''

Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς

   Της πέμπτης Κυριακής από το Πάσχα πάλι το εορτολογικό θέμα δίδεται από το ευαγγελικό ανάγνωσμα,που αναφέρεται στον διάλογο του Χριστού με την Σαμαρείτιδα.Είναι από τα εκλεκτότερα κομμάτια του Ευαγγελίου.Στον διάλογό Του με την ταπεινή γυναίκα της Σαμαρείας ο Κύριος βρίσκει την ευκαιρία να αποκαλύψει τις πιο υψηλές αλήθειες.Την ιδιότητά Του ως Μεσσίου,τον τρόπο της αληθινής λατρείας,την δροσιστική δύναμη της χάριτός Του.Και πάλι στο δοξαστικό των αίνων κατά αριστοτεχνικό τρόπο σκιαγραφείται το ιερό επεισόδιο:

«Η πηγή της ζωαρχίας,
Ιησούς ο Σωτήρ ημών,
επί την πηγήν επιστάς
του πατριάρχου Ιακώβ,
πιείν εζήτει ύδωρ
παρά γυναικός Σαμαρείτιδος.
Της δε το ακοινώνητον
των Ιουδαίων προσειπούσης,
ο σοφός δημιουργός
μετοχετεύει αυτήν
ταις γλυκείαις προσρήσεσιν
μάλλον προς αίτησιν του αϊδίου ύδατος.
Ο και λαβούσα
τοις πάσιν εκήρυξεν ειπούσα·
Δεύτε,ίδετε
των κρυπτών γνώστην και Θεόν,
παραγενόμενον σαρκί
δια το σώσαι τον άνθρωπον».

(''Λογική λατρεία'' - Ιωάννης Φουντούλης)

(Το κείμενο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά από τον Ορθόδοξο Συναξαριστή)

Τρίτη 13 Μαΐου 2014

Μεσοπεντηκοστή


   Την Τετάρτη μετά την Κυριακή του Παραλύτου πανηγυρίζει η Εκκλησία μας μία μεγάλη δεσποτική εορτή, την εορτή της Μεσοπεντηκοστής. Τα βυζαντινά χρόνια, η εορτή της Μεσοπεντηκοστής ήταν η μεγάλη εορτή της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και συνέτρεχαν κατ’ αυτή στον μεγάλο ναό πλήθη λαού. Δεν έχει κανείς παρά να ανοίξει την Έκθεση της Βασιλείου Τάξεως (Κεφ. 26) του Κωνσταντίνου Πορφυρογεννήτου για να δει το επίσημο τυπικό του εορτασμού, όπως ετελείτο μέχρι την Μεσοπεντηκοστή του έτους 903 μ.Χ. στον ναό του Αγίου Μωκίου στην Κωνσταντινούπολη, μέχρι δηλαδή την ημέρα που έγινε η απόπειρα κατά της ζωής του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού (11 Μαΐου 903 μ.Χ.). Εκεί υπάρχει μία λεπτομερής περιγραφή του λαμπρού πανηγυρισμού, που καταλαμβάνει ολόκληρες σελίδες και καθορίζει με την γνωστή παράξενη βυζαντινή ορολογία, πως ο αυτοκράτωρ το πρωί της εορτής με τα επίσημα βασιλικά του ενδύματα και την συνοδεία του ξεκινούσε από το ιερό παλάτι για να μεταβεί στον ναό του αγίου Μωκίου, όπου θα ετελείτο η θεία λειτουργία. Σε λίγο έφθανε η λιτανεία με επί κεφαλής τον πατριάρχη, και βασιλεύς και πατριάρχης εισήρχοντο επισήμως στον ναό. Η θεία λειτουργία ετελείτο με την συνήθη στις μεγάλες εορτές βυζαντινή μεγαλοπρέπεια. Μετά από αυτήν ο αυτοκράτωρ παρέθετε πρόγευμα, στο οποίο έπαιρνε μέρος και ο πατριάρχης. Και πάλι ο βασιλεύς υπό τις επευφημίες του πλήθους «Εἰς πολλούς καί ἀγαθούς χρόνους ὁ Θεός ἀγάγει τήν βασιλείαν ὑμῶν» και με πολλούς ενδιαμέσους σταθμούς επέστρεφε στο ιερό παλάτι.

Αλλά και στα σημερινά μας λειτουργικά βιβλία, στο Πεντηκοστάριο, βλέπει κανείς τα ίχνη της παλαιάς της λαμπρότητας. Παρουσιάζεται σαν μία μεγάλη δεσποτική εορτή, με τα εκλεκτά της τροπάρια και τους διπλούς της κανόνες, έργα των μεγάλων υμνογράφων, του Θεοφάνους και του Ανδρέου Κρήτης, με τα αναγνώσματά της και την επίδραση της στις προ και μετά από αυτήν Κυριακές και με την παράταση του εορτασμού της επί οκτώ ημέρες κατά τον τύπο των μεγάλων εορτών του εκκλησιαστικού έτους.

Ποιό όμως είναι το θέμα της ιδιορρύθμου αυτής εορτής; Όχι πάντως κανένα γεγονός της ευαγγελικής ιστορίας. Το θέμα της είναι καθαρά εορτολογικό και θεωρητικό. Η Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής είναι η 25η από του Πάσχα και η 25η προ της Πεντηκοστής ημέρα. Σημειώνει το μέσον της περιόδου των 50 μετά το Πάσχα εορτάσιμων ημερών. Είναι δηλαδή ένας σταθμός, μία τομή. Ωραία το τοποθετεί το πρώτο τροπάριο του εσπερινού της εορτής:

«Πάρεστιν ἡ μεσότης ἡμερῶν,
τῶν ἐκ σωτηρίου ἀρχομένων ἐγέρσεως
Πεντηκοστῇ δέ τῇ θείᾳ σφραγιζομένων,
καί λάμπει τάς λαμπρότητας
ἀμφοτέρωθεν ἔχουσα
καί ἑνοῦσα τάς δύο
καί παρεῖναι τήν δόξαν προφαίνουσα
τῆς δεσποτικῆς ἀναλήψεως σεμνύνεται
».


Χωρίς δηλαδή να έχει δικό της θέμα η ημέρα αυτή συνδυάζει τα θέματα, του Πάσχα αφ’ ενός και της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος αφ’ ετέρου, και «προφαίνει» την δόξα της αναλήψεως του Κυρίου, που θα εορτασθεί μετά από 15 ημέρες. Ακριβώς δε αυτό το μέσον των δύο μεγάλων εορτών έφερνε στο νου και ένα εβραϊκό επίθετο του Κυρίου, το «Μεσσίας». Μεσσίας στα ελληνικά μεταφράζεται Χριστός. Αλλά ηχητικά θυμίζει το μέσον. Έτσι και στα τροπάρια και στο συναξάρι της ημέρας η παρετυμολογία αυτή γίνεται αφορμή να παρουσιασθεί ο Χριστός σαν Μεσσίας - μεσίτης Θεού και ανθρώπων, «μεσίτης καί διαλλάκτης ἡμῶν καί τοῦ αἰωνίου αὐτοῦ Πατρός». «Διά ταύτην τήν αἰτίαν τήν παροῦσαν ἑορτήν ἑορτάζοντες καί Μεσοπεντηκοστήν ὀνομάζοντες τόν Μεσσίαν τε ἀνυμνοῦμεν Χριστόν», σημειώνει ο Νικηφόρος Ξανθόπουλος στο συναξάρι. Σ’ αυτό βοήθησε και η ευαγγελική περικοπή, που εξελέγη για την ημέρα αυτή (Ιω. 7, 14-30). Μεσούσης της εορτής του Ιουδαϊκού Πάσχα ο Χριστός ανεβαίνει στο ιερό και διδάσκει. Η διδασκαλία Του προκαλεί τον θαυμασμό, αλλά και ζωηρά αντιδικία μεταξύ αυτού και του λαού και των διδασκάλων. Είναι Μεσσίας ο Ιησούς η δεν είναι; Είναι η διδασκαλία του Ιησού εκ Θεού ή δεν είναι; Νέο λοιπόν θέμα προστίθεται: ο Χριστός είναι διδάσκαλος. Αυτός που ενώ δεν έμαθε γράμματα κατέχει το πλήρωμα της σοφίας, γιατί είναι η Σοφία του Θεού η κατασκευάσασα τον κόσμο. Ακριβώς από αυτόν τον διάλογο εμπνέεται μεγάλο μέρος της υμνογραφίας της εορτής. Εκείνος που διδάσκει στον ναό, στο μέσον των διδασκάλων του Ιουδαϊκού λαού, στο μέσον της εορτής, είναι ο Μεσσίας, ο Χριστός, ο Λόγος του Θεού. Αυτός που αποδοκιμάζεται από τους δήθεν σοφούς του λαού Του είναι η του Θεού Σοφία. Εκλέγομε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τροπάρια, το δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού του πλ. δ’ ήχου:

«Μεσούσης τῆς ἑορτῆς
διδάσκοντός σου, Σωτήρ,
ἔλεγον οἱ Ἰουδαῖοι·
Πῶς οὗτος οἶδε γράμματα, μή μεμαθηκώς;
ἀγνοοῦντες ὅτι σύ εἶ ἡ Σοφία
ἡ κατασκευάσασα τόν κόσμον.
Δόξα σοι
».


Λίγες σειρές πιο κάτω στο Ευαγγέλιο του Ιωάννου, αμέσως μετά την περικοπή που περιλαμβάνει τον διάλογο του Κυρίου με τους Ιουδαίους «Τῆς ἑορτῆς μεσούσης», έρχεται ένας παρόμοιος διάλογος, που έλαβε χώρα μεταξύ Χριστού και των Ιουδαίων «τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῇ μεγάλῃ τῆς ἑορτῆς», δηλαδή κατά την Πεντηκοστή. Αυτός αρχίζει με μία μεγαλήγορο φράση του Κυρίου.« Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω.ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, καθώς εἶπεν ἡ γραφή, ποταμοί ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος» (Ιω. 7, 37-38). Και σχολιάζει ο Ευαγγελιστής.« Τοῦτο δέ εἶπε περί τοῦ Πνεύματος, οὗ ἔμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτόν» (Ιω. 7, 39). Δεν έχει σημασία ότι οι λόγοι αυτοί του Κυρίου δεν ελέχθησαν κατά την Μεσοπεντηκοστή, αλλά λίγες ημέρες αργότερα. Ποιητική αδεία μπήκαν στο στόμα του Κυρίου στην ομιλία Του κατά την Μεσοπεντηκοστή. Ταίριαζαν εξ’ άλλου τόσο πολύ με το θέμα της εορτής. Δεν μπορούσε να βρεθεί πιο παραστατική εικόνα για να δειχθεί ο χαρακτήρας του διδακτικού έργου του Χριστού. Στο διψασμένο ανθρώπινο γένος η διδασκαλία του Κυρίου ήλθε σαν ύδωρ ζων, σαν ποταμός χάριτος που δρόσισε το πρόσωπο της γης. Ο Χριστός είναι η πηγή της χάριτος, του ύδατος του αλλομένου εις ζωήν αιώνιον, που ξεδιψά και αρδεύει τις συνεχόμενες από βασανιστική δίψα ψυχές των ανθρώπων. Που μεταβάλλει τους πίνοντας σε πηγές.« Ποταμοί ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσι ὕδατος ζῶντος» (Ιω. 7, 38). «Καί γενήσεται αὐτῷ πηγή ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωήν αἰώνιον», εἶπε στήν Σαμαρείτιδα» (Ιω. 4, 14). Που μετέτρεψε την έρημο του κόσμου σε θεοφύτευτο παράδεισο αειθαλών δένδρων φυτεμένων παρά τας διεξόδους των υδάτων του αγίου Πνεύματος. Το γόνιμο αυτό θέμα έδωσε νέες αφορμές στην εκκλησιαστική ποίηση και στόλισε την εορτή της Μεσοπεντηκοστής με εξαίρετους ύμνους. Διαλέγομε τρεις, τους πιο χαρακτηριστικούς: Το κάθισμα του πλ. δ’ ήχου προς το «Τήν Σοφίαν καί Λόγον», που ψάλλεται μετά την γ’ ωδή του κανόνος στην ακολουθία του όρθρου:

«Τῆς σοφίας τό ὕδωρ καί τῆς ζωῆς
ἀναβρύζων τῷ κόσμῳ, πάντας, Σωτήρ,
καλεῖς τοῦ ἀρύσασθαι
σωτηρίας τά νάματα·
τόν γάρ θεῖον νόμον σου
δεχόμενος ἄνθρωπος,
ἐν αὐτῷ σβεννύει
τῆς πλάνης τούς ἄνθρακας.
Ὅθεν εἰς αἰῶνας
οὐ διψήσει, οὐ λήξει
τοῦ κόρου σου δέσποτα, βασιλεῦ ἐπουράνιε.
Διά τοῦτο δοξάζομεν
τό κράτος σου, Χριστέ ὁ Θεός,
τῶν πταισμάτων ἄφεσιν αἰτούμενοι
καταπέμψαι πλουσίως
τοῖς δούλοις σου
».


Το απολυτίκιο και το κοντάκιο της εορτής, το πρώτο του πλ. δ’ και το δεύτερο του δ’ ήχου:

«Μεσούσης τῆς ἑορτῆς
διψῶσάν μου τήν ψυχήν
εὐσεβείας πότισον νάματα·
ὅτι πᾶσι, Σωτήρ ἐβόησας·
Ὁ διψῶν ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω.
Ἡ πηγή τῆς ζωῆς, Χριστέ ὁ Θεός, δόξα σοι
».

«Τῆς ἑορτῆς τῆς νομικῆς μεσαζούσης
ὁ τῶν ἁπάντων ποιητής καί δεσπότης
πρός τούς παρόντας ἔλεγες, Χριστέ ὁ Θεός·
Δεῦτε καί ἀρύσασθαι ὕδωρ ἀθανασίας.
Ὅθεν σοι προσπίπτομεν καί πιστῶς ἐκβοῶμεν·
Τούς οἰκτιρμούς σου δώρησαι ἡμῖν,
σύ γάρ ὑπάρχεις πηγή τῆς ζωῆς ἡμῶν
».


Και τέλος το απαράμιλλο εξαποστειλάριο της εορτής:

«Ὁ τόν κρατῆρα ἔχων
τῶν ἀκενώτων δωρεῶν,
δός μοι ἀρύσασθαι ὕδωρ
εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν·
ὅτι συνέχομαι δίψῃ,
εὔσπλαγχνε μόνε οἰκτίρμον
».


Αυτή με λίγα λόγια είναι η εορτή της Μεσοπεντηκοστής. Η έλλειψη ιστορικού υποβάθρου της στέρησε τον απαραίτητο εκείνο λαϊκό χαρακτήρα, που θα την έκανε προσφιλή στον πολύ κόσμο. Και το εντελώς θεωρητικό της θέμα δεν βοήθησε τους χριστιανούς, που δεν είχαν τις απαραίτητες θεολογικές προϋποθέσεις, να ξεπεράσουν την επιφάνεια και να εισδύσουν στην πανηγυριζόμενη δόξα του διδασκάλου Χριστού, της Σοφίας και Λόγου του Θεού, της πηγής του ακενώτου ύδατος. Συνέβη με αυτή κάτι ανάλογο με εκείνο που συνέβη με τους περίφημους ναούς της του Θεού Σοφίας, που αντί να τιμώνται στο όνομα του Χριστού ως Σοφίας του Θεού, προς τιμήν του οποίου ανεγέρθησαν, κατήντησαν, για τους ιδίους λόγους, να πανηγυρίζουν στην εορτή της Πεντηκοστής ή του αγίου Πνεύματος ή της αγίας Τριάδος ή των Εισοδίων ή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή και αυτής της μάρτυρος Σοφίας και των τριών θυγατέρων της Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης.

(Αναδημοσίευση από τον Ορθόδοξο Συναξαριστή)

Κυριακή 11 Μαΐου 2014

Κυριακή του Παραλύτου


Ἔγειρε, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει


   Η Κυριακή του Παραλύτου αντλεί το θέμα της από την ευαγγελική περικοπή,που αναγινώσκεται στην θεία λειτουργία.Αυτή περιλαμβάνει την διήγησι της ιάσεως του παραλυτικού στην Προβατική κολυμβήθρα,την Βηθεσδά,στα Ιεροσόλυμα.Το δράμα του επι 38 έτη παραλύτου συγκινεί τον Κύριο και τον θεραπεύει.Ο Χριστός παρουσιάζεται ως ιατρός των ψυχών και σωμάτων.Τον παράλυτο δεν τον θεραπεύει η κολυμβήθρα,αλλά ο πανσθενουργός λόγος του Κυρίου.Το περιστατικό αυτό αποτελεί και το αντικείμενο των ύμνων της ημέρας:

«Ανέβη ο Ιησούς εις Ιεροσόλυμα
επί τη Προβατική κολυμβήθρα
τη λεγομένη κατά Ιουδαίους Βηθεσδά,
πέντε στοάς εχούση.
Εν ταύταις γαρ κατέκειτο
πλήθος των ασθενούντων.
Άγγελος γαρ του Θεού κατά καιρόν
επιφοιτών διετάραττεν αυτήν
και ρώσιν εχαρίζετο
τοις προσιούσιν εν πίστει.
Και ιδών ο Κύριος χρονιούντα άνθρωπον,
λέγει προς αυτόν ·
Θέλεις υγιής γενέσθαι;
Ο ασθενών απεκρίνατο ·
Κύριε,άνθρωπον ουκ έχω,
ίνα,όταν ταραχθή το ύδωρ,
βάλη με εις την κολυμβήθραν.
Ιατροίς κατηνάλωσα τον άπαντά μου βίον
και ελέους τυχείν ουκ ηξιώθην.
Αλλ’ο ιατρός των ψυχών και των σωμάτων
λέγει προς αυτόν ·
Άρον σου τον κράββατον και περιπάτει,
Κηρύττων μου την δύναμιν
και το μέγα έλεος εν τοις πέρασιν.»

(''Λογική λατρεία'' - Ιωάννης Φουντούλης)

Σάββατο 10 Μαΐου 2014

"Φωτισόν Μου Το Σκότος! Φωτισόν Μου Το Σκότος!" (Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς)

(Αναδημοσίευση από Πατερική Θεολογία)

"Φωτισόν Μου Το Σκότος! Φωτισόν Μου Το Σκότος!"    
       
     Ήταν Άνοιξη του 1317, όταν έφτασε ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στον ποθούμενο σε αυτόν Άθωνα. Υποτάσσεται στον διάσημο ησυχαστή Νικόδημο, ο οποίος ζούσε τότε έξω από την Λαύρα του Βατοπεδίου. Ο Νικόδημος, ήταν γενναίος και θαυμαστός Μοναχός κατά την πράξη και θεωρία· γνωστός σ’ ολόκληρο το Άγιον Όρος για την αρετή του όταν ακόμη ασκούνταν ανατολικά της Χρυσούπολης, στο όρος το λεγόμενο «τοῦ Αὐξεντίου».

     Ο θείος Γρηγόριος, κείρεται Μοναχός. Μετά την μοναχική του ομολογία, παραδίδεται ολοκληρωτικά στην άσκηση και τις πνευματικές θεωρίες, στην νίψη του νου και στην αδιάλειπτη νοερά προσευχή. Ο Πατριάρχης Φιλόθεος αφηγείται, ότι, άμεση προστάτιδά του είχε την Θεομήτορα. Πάντοτε σε Αυτήν απέβλεπε. Αυτήν, είχε προ των οφθαλμών του. Την δική Της βοήθεια επιζητούσε. Αυτήν, εξ αρχής, πρόφερε στους λόγους και τις προσευχές του. Και κάτω από την δική Της σκέπη και χειραγωγία, εμπιστεύθηκε ψυχή τε και σώματι τον εαυτό του.
     Είχαν περάσει δύο χρόνια· χρόνια, δακρύων και πνευματικών στεναγμών. Μυστικά, στις προσευχές του, φώναζε από βαθέων:

     –«Φώτισόν μου τὸ σκότος! Φώτισόν μου τὸ σκότος!».

     Βαθύς και πνευματικός, ο λόγος αυτός! Όταν ο θείος Γρηγόριος κραύγαζε αλάλητα προς τον Ουρανό, τότε τον επισκεπτόταν ο Θεός. Από το ένα μέρος έβλεπε το φως του Θεού, και από το άλλο την ανθρώπινη ένδεια. Και έκλαιγε ζητώντας συνεχώς φως, μόνο φως. Για να φωτιστεί το «σκότος» του.
     Ακόρεστη είναι η επιθυμία του θείου φωτός. Όσο κανείς το απολαμβάνει, τόσο περισσότερο διαφλέγεται από αυτό. Γιατί, αν και η ανθρώπινη ψυχή είναι πεπερασμένης φύσεως, όμως οι εφέσεις της είναι άπειρες. Και ενώ λούζεσαι μέσα στο φως, πάλι θρηνείς με τα συνταρακτικά αυτά ρήματα:

     –«Φώτισόν μου τὸ σκότος! Φώτισόν μου τὸ σκότος!».

     Κάποτε, όταν ήταν μόνος ο Γρηγόριος, έχοντας μέσα στην ιερή του ησυχία όλη του την προσοχή προς τον Θεό, είδε όχι στ’ όνειρό του αλλά στον ξύπνιο του, έναν θείο άνδρα να στέκεται μπροστά στα μάτια του, που, όπως λένε, ήταν ο κορυφαίος των Ευαγγελιστών, ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. Εξεπλάγη ο Γρηγόριος. Τον οποίον, βλέποντας ιλαρώς ο έμπιστος Φίλος και επιστήθιος Μαθητής του Χριστού, Ιωάννης, διέλυσε αμέσως τον φόβο του και του λέει: «Ήρθα σταλμένος από την Υπεραγία Δέσποινα να σε ρωτήσω το εξής· γιατί, νύχτα και μέρα και, σχεδόν όλες τις ώρες, δεν παύεις από του να φωνάζεις:


     –‘‘Φώτισόν μου τὸ σκότος! Φώτισόν μου τὸ σκότος!’’;».

     Ο καλός Γρηγόριος, αποκρίθηκε με ταπείνωση: «Και, τί άλλο, πρέπει να ζητώ από τον Θεό, όταν προσεύχομαι, εγώ που είμαι άνθρωπος ατελής και γεμάτος πάθη, εκτός από τον θείο φωτισμό για να βλέπω και να πράττω το σωτήριο Εκείνου θέλημα;».
Είπε, τότε, ο «ἠγαπημένος» Μαθητής του Κυρίου: «Η Δέσποινα των απάντων, δια μέσου εμού του δούλου Της, ορίζει: ‘‘Τόσο αυτή, όσο και εγώ, από εδώ και πέρα, θα σου είμαστε βοηθοί στην ζωή σου!’’».
Ρωτάει, πάλι, ο Γρηγόριος: «Και, πού λοιπόν έχω να απολαύσω τα αγαθά αυτής της βοηθείας; Στην παρούσα ή στην μέλλουσα ζωή;». Και ο Ευαγγελιστής των μεγάλων και υψηλών ειδήσεων, απάντησε: «Όπως ήδη γνωρίζεις από πριν, έτσι και τώρα, τόσο εδώ σε αυτήν την ζωή, όσο και στην μέλλουσα».
Και αφού είπε αυτά ο θείος Ιωάννης, χάθηκε από τα μάτια του Γρηγορίου. Η καρδιά του οποίου, γέμισε από φως και ευφροσύνη για τις προς αυτόν δωρεές και υποσχέσεις της Θεομήτορος.
     Όλα τα ανωτέρω, τα έμαθε ο Πατριάρχης Φιλόθεος από τον μετέπειτα μαθητή του Αγίου, κάποιον ονόματι Δωρόθεο, προς τον οποίον και τα διηγήθηκε ο ίδιος ο Άγιος. Είπε, μάλιστα, ο Άγιος Γρηγόριος σε αυτόν (τον Δωρόθεο), ότι, «ήδη, από το πατρικό μου σπίτι όταν ήμουν ακόμη, εκεί στο παλάτι όπου ανατρεφόμουν, μαθητεύοντας στην εγκόσμια θύραθεν παιδεία, πριν καν αφήσω και εγκαταλείψω τον κόσμο, είχα στην ζωή μου ιδιαίτερη και άμεση προστάτιδα την Κυρία Θεοτόκο. Γι’ αυτό και, κάθε μέρα, πριν ακόμη ξημερώσει, το πρώτο και αναγκαιότερο απ’ όλα τα έργα μου, ήταν μονάχα αυτό: Να σταθώ μπροστά στην Αγία Εικόνα Της και να πω, με κατάνυξη και με μεγάλη συντριβή της καρδιάς μου, εκείνη την ιερή ευχή της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, ευχή που είναι γεμάτη από μετάνοια και εξομολόγηση και συντετριμμένη δέηση:

     ‘‘Δέσποινα, Δέσποινα!
     Μὴ ἐγκαταλείπῃς με!’’»…


[Μοναχού Θεοκλήτου Διονυσιάτου (1916–2006): «Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (Ο Βίος και η Θεολογία του, 1296–1359)», κεφ. 3ο, σελ. 20–22, Β΄ έκδοσις, Θεσ/νίκη 1984.]

Όποιος μιλάει καταφρονητικά για τον ταπεινόφρονα (Αγ. Ισαάκ ο Σύρος)

(Αναδημοσίευση από Ψήγματα Ορθοδοξίας)

Θέλω  να ανοίξω το στόμα μου, αδελφοί μου, και να  μιλήσω για την υψηλή υπόθεση της ταπεινοφροσύνης" αλλά φοβάμαι, όπως φοβάται εκείνος, ο οποίος πρόκειται να μιλήσει  για τον Θεό με ανθρώπινους συλλογισμούς" καθότι η ταπεινοφροσύνη  είναι στολή της θεότητας" επειδή ο υιός και λόγος του Θεού και πατέρας έγινε άνθρωπος πάνω στην γη, ντύθηκε την ταπεινοφροσύνη, και συναναστράφηκε μαζί μας" και ο κάθε ένας που θα ντυθεί την ταπεινοφροσύνη, αυτός στα αλήθεια γίνεται όμοιος με εκείνον, ο οποίος κατέβηκε από το ύψος του, και σκέπασε την δόξα του και την μεγαλοσύνη του  με αυτήν την ταπεινοφροσύνη, για να μην καταφλεχθεί η κτίση, βλέποντας την φύση της θεότητος του" διότι η κτίση δεν μπορούσε να τον δει, αν δεν λαμβανε μέρος από αυτήν, αλλά ούτε να ακούσει τους λόγους του πρόσωπο προς πρόσωπο" καθότι ούτε οι γιοι του Ισραήλ μπόρεσαν να ακούσουν  την φωνή του, όταν τους μίλησε από την νεφέλη" γι' αυτό έλεγαν στον Μωυσή, ας μιλήσει μαζί σου ο Θεός, και εσύ να μας πεις τα λόγια του, και ας μη μιλήσει σε μας, για να μην πεθάνουμε. 
Πώς λοιπόν η κτίση μπορούσε να δει την θεία φύση; Διότι τόσο φοβερά υπήρχε η θέα του Θεού, ότι ο μεσίτης Μωυσής έλεγε, ότι είμαι γεμάτος φόβο και τρόμο" επειδή όταν φάνηκε πάνω στο όρος του Σινά η δόξα του Θεού, κάπνιζε όλο το όρος, και έτρεμα από το φόβο, ώστε τα θηρία που πλησίαζαν στο κατώτερο μέρος του όρους, πέθαιναν" ο λαός των Εβραίων, αφού καθάρισε τον εαυτό του  σύμφωνα με την εντολή του Μωυσή τρεις ημέρες, προετοιμάστηκε για να γίνει άξιος να  ακούσει την φωνή του Θεού, και να δει την θέα του" αλλά όταν έφτασε ο καιρός, δεν μπόρεσε να δεχτεί την θέα του φωτός του Θεού, και την σφοδρότητα της φωνής των βροντών. Ήδη όμως ο Θεός  έστειλε την χάρη του στον κόσμο με την ίδια την  παρουσία Του, χωρίς να κατέβη στην  γη με σεισμό, και φωτιά και  φοβερή φωνή, αλλά σαν βροχή πάνω σε πόκο, και ως σταγόνα που στάζει πάνω στην γη με απαλότητα, και με άλλη μορφή φάνηκε να συναναστρέφεται μαζί μας, καλύπτοντας με το καταπέτασμα της σάρκας την μεγαλοσύνη του, το οποίο (καταπέτασμα) κατασκεύασε για τον εαυτό του το θείο του νεύμα από τον κόλπο της παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας, όπως, βλέποντας εμείς αυτόν, να υπάρχει  της γενιάς μας, να μην ταραχτούμε από την θέα του. 
Γι' αυτό λοιπόν καθένας ο  όποιος θα φορέσει την στολή (της ταπεινοφροσύνης), την οποία ντύθηκε ο Κτίστης (των όλων) στο σώμα του, ντύνεται αυτόν τον ίδιο τον Χριστό. Καθότι πεθύμησε να ντύσει τον εσωτερικό του άνθρωπο με την ομοίωση του Χριστού, με την οποία φάνηκε στην ίδια την κτίση Του, και μ' αυτήν ακόμα φαίνεται στους δούλους Του, και αντί του ενδύματος της εξωτερικής τιμής και δόξας κοσμήθηκε με αυτήν.  Γι' αυτό και η χωματένια κτίση, όταν βλέπει κάθε άνθρωπο, ντυμένο με αυτό το ομοίωμα (την ταπεινοφροσύνη), τον προσκυνεί προς τιμή του δεσπότη της, τον οποίο τον είδε ντυμένο με αυτήν, και συναναστρεφόμενο μαζί της" διότι ποια κτίση δεν ευλαβείται την θέα του ταπεινόφρονος; Αλλά έως ότου να αποκαλυφθεί η δόξα της ταπεινοφροσύνης σε όλους, υπήρχε ευκαταφρόνητη η θέα της, παρ' όλο που ήταν γεμάτη αγιότητα" ήδη όμως έλαμψε η μεγαλοσύνη της στα μάτια του κόσμου, και κάθε άνθρωπος την τιμά, όπου και αν φανεί" και με αυτόν τον Μεσίτη αξιώθηκε η κτίση  να δεχτεί την θέα του ίδιου της του Κτίστη και του Δημιουργού της. Γι' αυτό ούτε οι εχθροί της αλήθειας μπορούν να την καταφρονήσουν, αλλά τιμάται (η αλήθεια) με αυτήν σαν να φορά στέφανον και πορφύρα. 
Τον ταπεινόφρονα άνθρωπο δεν τον μισεί κανένας ποτέ, ούτε τον μαλώνει, ούτε τον καταφρονεί"  επειδή τον αγαπά ο δεσπότης του, και γι' αυτό αγαπάται από όλους. Επίσης, αυτός τους αγαπά όλους, και όλοι τον αγαπούν"  όλοι τον επιθυμούν, και σε κάθε τόπο, όπου πλησιάσει, ως άγγελο φωτός τον βλέπουν, και του προσφέρουν ιδιαίτερη τιμή" και όταν μιλήσει, ο σοφός και ο δάσκαλος σιωπούν μπροστά του, και όλα τα μάτια των ανθρώπων προσέχουν στο στόμα του, και κάθε άνθρωπος ακούει τα λόγια του, και τα δέχεται ως λόγια Θεού" τα λίγα λόγια του είναι ως τα άπειρα λόγια των σοφών" τα λόγια του είναι γλυκά στην ακοή των σοφών περισσότερο από το μέλι και το κερί, και από όλους θεωρείται σαν Θεός, ακόμη κι αν είναι αμόρφωτος και αμαθής στα λόγια, και στην θέα ευκαταφρόνητος και ευτελής.
Όποιος μιλάει καταφρονητικά για τον ταπεινόφρονα, και δεν τον λογαριάζει σαν ζωντανό άνθρωπο, αυτός ανοίγει το στόμα του και βλασφημεί τον Θεό" αλλά όσο καταφρονείται από όλη την κτίση, η τιμή του διαμένει πάντα και παντού. Πλησιάζει ο ταπεινόφρονας στα φθοροποιά θηρία, και όταν τον δουν, αμέσως ημερώνει η αγριότητα τους, και τον πλησιάζουν ως δεσπότη τους, και κουνούν τα κεφάλια τους, και γλείφουν τα χέρια του και τα πόδια  του" διότι μυρίζουν  σε αυτόν εκείνη την ευωδία, την οποία εξέπεμπε ο Αδάμ πριν από την παράβαση, η  οποία αφαιρέθηκε τότε από εμάς, πάλι όμως ο Ιησούς Χριστός με την παρουσία του την ανανέωσε και την έδωσε πίσω, και μύρισε την ευωδία του γένους των ανθρώπων. 
Πλησιάζει πάλι ο ταπεινόφρονας  άνθρωπος στα θανατηφόρα ερπετά, και αν αιστανθούν τα χέρια του πάνω στα σώματά τους, σταματά αμέσως η οξύτητα και η σκληρότητα του θανατηφόρου δηλητηρίου τους, και ψηλαφώνται από αυτόν ως ακρίδες. Πλησιάζει στους ανθρώπους, και  τον προσέχουν ως να προσέχουν στον Κύριο" και τι λέω ανθρώπους αλλά και οι δαίμονες με όλη τους την σφοδρότητα και την πικρία, και με όλη  την περηφάνεια του φρονήματος τους, όταν πλησιάσουν στον ταπεινόφρονα, γίνονται σαν χώμα, και μαραίνεται η κακία τους, και καταστρέφονται όλα τα σχέδια τους, και οι πανουργίες τους μένουν ανενεργές.
 
Απόσπασμα από τo Λόγο Κ΄, Περί του, πόση τιμή έχει η ταπεινοφροσύνη, και πόσο ο βαθμός της είναι ανώτερος. Από τα 'Ασκητικά' του Αγίου  Ισαάκ του Σύρου.

Σάββατο 3 Μαΐου 2014

Κυριακή των Μυροφόρων

 ''καὶ ἐξελθοῦσαι ἔφυγον ἀπὸ τοῦ μνημείου· εἶχε δὲ αὐτὰς τρόμος καὶ ἔκστασις, καὶ οὐδενὶ οὐδὲν εἶπον· ἐφοβοῦντο γάρ.''
  

''Διατί άραγε;Διότι είδαν καταπληκτικόν και παράδοξον πράγμα,κενόν τον τάφον,όπου προηγουμένως τον είχαν ιδεί να τοποθετήται.Δι'αυτό και τας ωδήγησε να ιδούν,δια να γίνουν μάρτυρες και των δύο,και του ενταφιασμού και της αναστάσεως.Διότι κατενόουν ότι κανείς δεν ημπορούσε να τον πάρη,αφού εφύλασσαν τόσοι στρατιώται,εάν δεν ανέστηνεν ο ίδιος τον εαυτόν Του.Δι'αυτό και χαίρονται και απορούν και αμοίβονται για την τόσην παραμονήν των,με το να ιδούν πρώται και να διακηρύξουν όχι μόνο όσα ελέχθησαν,αλλά και όσα ωράθησαν''

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος

    ''Κατά ένα παλαιό λειτουργικό έθιμο της Εκκλησίας μας,την επομένη των μεγάλων εορτών τελείται η «Σύναξις»,πανηγυρική δηλαδή συνάθροιση των πιστών,προς τιμήν των ιερών εκείνων προσώπων,που διεδραμάτισαν ένα σπουδαίο ρόλο στο εορτασθέν γεγονός.

   Στο ίδιο λοιπόν αίτιο οφείλεται και ο εορτασμός κατά την αυριανή Κυριακή δύο ομάδων προσώπων που υπηρέτησαν το γεγονός της αναστάσεως του Κυρίου,αφ’ενός δηλαδή του Ιωσήφ του από Αριμαθαίας και του Νικοδήμου,που έθαψαν το σώμα του Κυρίου,αφ’ετέρου δε των μυροφόρων γυναικών,που ήλθαν να αλείψουν με μύρα το σώμα και πρώτες είδαν τον αναστάντα Κύριο.Σύμφωνα λοιπόν προς τα ανωτέρω η σύναξη προς τιμή των ιερών αυτών προσώπων θα έπρεπε να εορτάζεται την επομένη του Πάσχα,την Δευτέρα της Διακαινησίμου.Αλλ’όλη εκείνη η εβδομάδα,κατείχετο από το θέμα της αναστάσεως.«Ελογίζετο» ως μια πασχάλιος ημέρα.

   Η κοινή εορτή των μαθητών του Κυρίου,του Ιωσήφ και του Νικοδήμου,και των μυροφόρων γυναικών εορτάζεται προς δόξαν και τιμήν της αναστάσεως του Χριστού.Είναι δηλαδή μια ανακίνηση,μια ανανέωση του αναστάσιμου πανηγυρισμού με νέο κέντρο,τα πρόσωπα που άμεσα συνδέθηκαν με αυτόν.

   Τα δύο λοιπόν αυτά σοβαρά και ευϋπόλητα πρόσωπα (ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος) προσάγονται από την Εκκλησία σαν δύο αψευδείς μάρτυρες του θανάτου και της ταφής του Χριστού.Αυτοί τον είδαν νεκρό,ζήτησαν το σώμα από την ρωμαϊκή αρχή,το κατέβασαν από τον σταυρό,το άλειψαν με τα αρώματα και το τύλιξαν στα σάβανα,το μετέφεραν και το έθαψαν και προσεκύλησαν «λίθον μέγαν» στη θύρα του μνημείου.Είναι σαν μια έμμεση απάντηση σ’εκείνους που τυχόν θα αμφέβαλλαν για τον πραγματικό θάνατο του σταυρωθέντος.Και εδώ μάρτυρες του θανάτου του Χριστού δεν είναι μόνο οι στρατιώτες του αποσπάσματος,ο εκατόνταρχος,ο Πιλάτος,οι παριστάμενες γυναίκες.Αλλά και δύο άρχοντες των Ιουδαίων.Δύο κοινώς ανεγνωρισμένα και τιμώμενα πρόσωπα.

   Οι εκκλησιαστικοί ποιητές έβαλαν στο στόμα τω δύο αυτών ανδρών θαυμάσιους επικηδείους θρήνους.Ένας από αυτούς είναι και εκείνος που πλέκεται στο δοξαστικό των απόστιχων του εσπερινού.Είναι ένας από τους ωραιότερους ύμνους και ψάλλεται και κατά την ημέρα του θανάτου του Κυρίου,την Μεγάλη Παρασκευή,και κατά την ακολουθία της Κυριακής των Μυροφόρων:

«Σε τον αναβαλλόμενον το φως ώσπερ ιμάτιον,
καθελών Ιωσήφ από του ξύλου συν Νικοδήμω
και θεωρήσαν νεκρόν γυμνόν,άταφον,
ευσυμπάθητον θρήνον αναλαβών,
οδυρόμενος έλεγεν
οίμοι,γλυκύτατε Ιησού!
Ον προ μικρού ο ήλιος
εν σταυρώ κρεμάμενον θεασάμενος
ζόφον περιεβάλλετο
και η γη τω φόβω εκυμαίνετο
και διερρύγνυτο ναού το καταπέτασμα·
Αλλ’ιδού νυν βλέπω σε
δι’εμέ εκουσίως υπελθόντα θανάτον.
Πώς σε κηδεύσω,Θεέ μου;
Ή πως σινδόσιν ειλήσω;
Ποίαις χερσί δε προσψαύσω
Τον σον ακήρατον σώμα;
Ή ποία άσματα μέλψω
Τη ση εξόδω,οικτίρμον;
Μεγαλύνω τα πάθη σου,
υμνολογώ και την ταφήν σου
συν τη αναστάσει κραυγάζων·
Κύριε,δόξα σοι».

   Αν ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος είναι οι μάρτυρες του θανάτου και της ταφής,οι μυροφόρες γυναίκες είναι οι πρώτοι μάρτυρες της αναστάσεως.Αυτές έγιναν από μυροφόροι ευαγγελίστριες κι’έφεραν το ευαγγέλιο της εγέρσεως στους μαθητές και τον κόσμο.

   Αυτήν δε ακριβώς την μετάβαση των μυροφόρων στο μνήμα και το αγγελικό μήνυμα,το άγγελμα της αναστάσεως,ποιητικά επεξεργάζετια το δοξαστικό των αίνων.Είναι ποίημα του βασιλέως Λέοντα του Σοφού και εμπνέεται από την σχετική αναστάσιμη περικοπή του Κατά Μάρκον Ευαγγελίου,το Β’ εωθινό Ευαγγέλιο των Κυριακών:
«Μετά μύρων προσελθούσαις
Ταις περί την Μαριάμ γυναιξί
Και διαπορουμέναις
Πώς έσται αυταίς τυχείν του εφετού,
Ωράθη ο λίθος μετηρμένος
Και θείος νεανίας
Καταστέλλων τον θόρυβον αυτών της ψυχής·
Ηγέρθη γαρ,φησιν,Ιησούς ο Κύριος·
Διο κηρύξατε τοις κήρυξιν αυτού μαθηταίς
Εις την Γαλιλαίαν δραμείν
Και όψεσθαι αυτόν αναστάντα εκ νεκρών,
Ως ζωοδότην και Κύριον».

   Και πάλι λοιπόν την Κυριακή των Μυροφόρων θα δοξολογηθεί ο νικητής του θανάτου και του Άδου.Ο νεκρός – το βεβαιώνουν ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος,που έγινε ζων – το βεβαιώνουν οι μυροφόρες.«Η ζωή η αθάνατος» που κατέβη στο βασίλειο του Άδη και τον ενέκρωσε με το ανέσπερο φως Του,με την αστραπή της Θεότητός Του.Αυτός που που ανέστησε τους πεθαμένους από τα σκοτεινά μνήματα.Ο ζωοδότης,που με την ανάστασή Του σύναψε σε ατελεύτητο δοξολογία τις δυνάμεις των ουρανών και τους λαούς της γης.Αυτός που πέθανε και κατέβη στον Άδη,για να μας ανεβάσει με την έγερσή Του στους ουρανούς.

   Αυτό ακριβώς ψάλλει ο υμνωδός του αναστάσιμου απολυτικίου,που θα ακουσθεί την Κυριακή αυτή στους ναούς μας:
«Ότε κατήλθες προς τον θάνατον,
η ζωή η αθάνατος,
τότε τον Άδην ενέκρωσας
τη αστραπή της Θεότητος·
ότε δε και τους τεθνεώτας
εκ των καταχθονίων ανέστησας,
πάσαι αι δυνάμεις
των επουρανίων εκραύγαζον·
Ζωοδότα Χριστέ ο Θεός ημών,
δόξα σοι».

(''Λογική λατρεία'' - Ιωάννης Φουντούλης)

Παρασκευή 2 Μαΐου 2014

Ο ηρωικότερος των Αγίων και ο αγιότερος των ηρώων

   Ποιές προϋποθέσεις πρέπει να τηρεί άραγε ένας άνθρωπος για να χαρακτηριστεί από την Εκκλησία και τον λαό μέγας;Ηρωικός άγιος;Στύλος της ίδιας της Ορθοδοξίας;

   Η απάντηση έρχεται από την μακρυνή μας Αλεξάνδρεια.Γύρω στον 4ο αιώνα μετά τον Χριστό.

   Η θαλασσινή αύρα της θορυβώδους Αλεξάνδρειας ταράσσεται από τις διδασκαλίες ενός ιερέα.Ενός ιερέα που ήξερε να χειρίζεται τον λόγο,ήταν γοητευτικός,καλοσχηματισμένος και σ'ένα βαθμό σαγηνευτικός.Γνώριζε απίστευτα καλά τις Γραφές και μπορούσε να πείσει τον καθένα για την ορθότητα των λόγων του που δίδασκαν πως ο Ιησούς Χριστός δεν ήταν ομοούσιος με τον Θεό Πατέρα αλλά κτίσμα,εμποτισμένο με θειότητα.Δεν ήταν άλλος από τον Άρειο,τον πανούργο πρωτοπρεσβύτερο που συντάραξε την Εκκλησία για αιώνες.

   Απέναντί του,είχε τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Αλέξανδρο,έναν άνθρωπο με γνώσεις και καλή καρδιά,όμως ελάχιστη ψυχική δύναμη και σθένος.Ο Αλέξανδρος όμως ήταν ευλογημένος από τον Θεό.Είχε για διάκονό του ένα νέο παιδί που χοροστάτησε μαζί του στην Α' Οικουμενική Σύνοδο.Στην όψη ασθενικό και αδύναμο,μα στη ματιά του υπήρχε κάτι διαφορετικό.Μια φλόγα,ένα πάθος,μια λάμψη μονάχα του αδαμάντινου χαρακτήρα του και της σιδερένιας θέλησής του.Ήταν εκείνος που για τα επόμενα χρόνια θα έπαιρνε στους ώμους του την Ορθοδοξία και το όνομά του θα μακαριζόταν για αιώνες αργότερα.Ήταν ο Αθανάσιος ο Μέγας.

   Ζωή ταραχώδης με 18 ολόκληρα χρόνια στην εξορία,μακριά από την Αλεξάνδρεια.Γεμάτος θάρρος και αγάπη για την ορθόδοξη πίστη δεν δίστασε να τα βάλει μερικές φορές και με τον ίδιο τον αυτοκράτορα,τον Μεγάλο Κωνσταντίνο.Η σιδερένια του θέληση και η ορθότητα των ιδεών του όπως και το τεράστιο ποιμαντικό του έργο,τρόμαζε τους αντιπάλους του που πάλευαν με νύχια και με δόντια να τον λυγίσουν.Δεν το κατάφεραν ποτέ.Ο ίδιος,χωρίς ίχνος υπερηφάνειας και εγωκεντρισμού,ζητούσε πολλές φορές την βοήθεια και την συμβουλή των Πατέρων της Ερήμου,και ιδιαιτέρως του φίλου του,του Μεγάλου Αντωνίου.Μια φορά μάλιστα,που οι αντίπαλοί του διοργάνωσαν σύνοδο για να τον καταδικάσουν και να τον καθαιρέσουν,εκείνος εμφανίστηκε ενώπιόν τους έχοντας μαζί του ως συνοδοιπόρους και υποστηρικτές,περισσότερους από 60 Πατέρες της Ερήμου που είχαν ακόμη εμφανή τα σημάδια των διωγμών της αυτοκρατορικής Ρώμης και στέκονταν στο πλευρό του Μεγάλου Αθανασίου για να στηρίξουν την Ορθόδοξη πίστη.Όπως ήταν αναμενόμενο,οι αντίπαλοί του,αποστομώθηκαν.

   Ένα άλλο περιστατικό είναι ενδεικτικό του ήθους του.Όταν με διάφορες παρανομίες και ραδιουργίες,οι αντίπαλοί του κατάφεραν να τον καθαιρέσουν,ο αυτοκράτορας τότε,στέλνει την φρουρά με εντολή να δολοφονήσει τον απείθαρχο στις κρατικές εντολές ιεράρχη.Έτσι,ενώ στον καθεδρικό ναό της Αλεξάνδρειας ελάμβανε χώρα μια ακολουθία,χοροστατούντος του Αθανασίου,η φρουρά όρμησε μέσα προσπαθώντας να εντοπίσει τον ιεράρχη και τον δολοφονήσει.Οι διάκονοι και ο λαός παρακαλούσαν τον Αθανάσιο να εγκαταλείψει άμεσα το ναό και να σωθεί.

   ''Δεν θα φύγω μέχρι να βεβαιωθώ πως είστε όλοι καλά'',ήταν η απάντησή του.

   Εντέλει,λόγω του σκοταδιού και του πλήθους,ο Αθανάσιος κατάφερε να σωθεί και πήγε προς την έρημο όπου με επιστολές συνέχισε το ποιμαντικό του έργο.Ύστερα από τους συνεχείς διωγμούς και τις κακουχίες,χωρίς να χάσει ποτέ την μαχητικότητά του,παραδίδοντας ένα συγγραφικό έργο που μέχρι σήμερα,17 αιώνες μετά,αποτελεί σημείο αναφοράς για κάθε έρευνα και στύλο ελπίδας για κάθε ορθόδοξο χριστιανό,ο Αθανάσιος αποθέτει στον Δημιουργό την ψυχή του,στις 2 Μαΐου του 373.

   Είχε κερδίσει επάξια τον τίτλο Μέγας,κυρίως επειδή δεν τον ζήτησε,δεν τον απαίτησε και δεν τον αναγνώρισε στον εαυτό του ποτέ.Αιώνιο υπόδειγμα ορθόδοξου ιεράρχη,ατελείωτη πηγή ορθόδοξης πνευματικότητας,καθημερινό παράδειγμα προς μίμησιν για κάθε άνθρωπο ανεξαιρέτως.

''Πρώτα από όλα να πιστεύσης εις ένα Θεόν,Πατέρα,παντοκράτορα,ποιητήν των ορατών και των αοράτων,και εις τον μονογενή αυτού Υιόν,τον Ιησούν Χριστόν,ο οποίος είναι ομοούσιος και καθ’όλα ισοδύναμος προς τον Πατέρα και υπάρχει προ των αιώνων.Ομοίως και εις το Πνεύμα το άγιον,το οποίον υπάρχει μαζί με τον Πατέρα και τον Υιόν,αποστέλλεται δε από τον Πατέρα και χορηγείται δια του Υιού.Πατήρ,Υιός και άγιον Πνεύμα,τρεις υποστάσεις,αλλά ένας Θεός,μία δύναμις και ένα βάπτισμα έχομεν.''

(''Περί Ασκήσεως'')


Ταις του Αγίου Αθανασίου πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον και σώσον ημάς